«Alageum Electric» (Алагеум Электрик). Қазтрансформатордың қарышты қадамы.// Президент және халық. № 4 (126) 25.01. 2008 ж.
Бүгінде еліне, жеріне жанашыр азаматтарды көріп қуанасың. Сондай азматтардыңі бірі де бірегейі «қазтрансформатор» компаниясы директорлар кеңесінің төрағасы, облыстық мәслихат депупаты Сайдулла Қожабаев десек, артық айтқандық болмас. Сайдулла қазақы қаны бар, ұлттық болмыс-бітімі де ерекше азаматтарымыздың бірі. Айтатын әңгімесі де аз емес.
«Қазтрансформатордың қарышты қадамы»
«Менің бүгінде тоқсанды алқымдаған анам Айжанның жайбарақат осы жасқа келуі тек еңбекқорлықта немесе дұрыс тамақтануда, әлде даланың таза ауасында ғана емес, оны қоршаған қарапайым да, мейірімді жандардың тату-тәттілігінде, ауыз бірлігінде, үлкен әулеттің басы болған қарияға деген қамқорлығында сияқты»-дейді он баланың ортаншысы Сайдулла Ілиясұлы.
Мұхтар Әуезов «Өскен өркен» романын жазу кезінде Оңтүстікке барған сапарында «қарасаң көзің тоймайтын» Кентау қаласын «Қаратау тәжі» деген болатын. Кеңес одағы ыдырап, егеменді еліміз еркіндікке жол ашқан, дегенмен, өтпелі кезеңде «нарықтық экономика» қиындықтарына тап болған сол бір «Қаратау тәжі» - Кентау қаласының құлазып, құлдырап кеткен кезі еді.
Осы тұста «Ачполиметалл» комбинатында жұмыс істеп, бірқатар тәжірибе жинақтаған ел азаматы Сайдулла Қожабаев 1997 жылы жұмысшылармен ақылдасып «Кентау трансформатор зауытының» акциясын сатып алды. Иә, өзімен түйдей жасты, іргетасы 1959 жылы қаланған, сол кезде нарық қыспағына түсіп, төс табаны жерге тиген зауытты қайта көгерту оңай болмады. «Әрқашан қазақ басқадан кем емес екенін көрсеткім келді. Ісіммен дәлелдеуге тырыстым» - дейді Сайдулла Ілиясұлы.
«Сонымен зауыт 1997 жылы құны 207 млн. 627 мың теңге тұратын алғашқы өнімдер шығарып, бір жұмысшыға орта есеппен 7 мың теңгеге жететін еңбекақы, оның өзін заттай түрінде зорға төледік. 1998 жылы зауыт 282 млн. 240 теңгенің өнімдерін шығарды. Ал, 1999 жылы банкрот болған Алматы электротехникалықзауытының фонд биржасынан мемлекеттік пакетін алып, Кентау трансформатор зауытымен біріктіріп «Қазтрансформатор» компаниясын құрдық. Осы кезде Алматы электромеханикалық зауытының жұмысшыларына, сондай-ақ коммуналдық байланыс жүйелеріне Кентау зауытының қарызы 90 млн. теңгенің үстінде болатын. Бірлескен іс-әрекеттің нәтижесінде аяқталмаған жұмыстарды бітіріп, сапалы өнімдерді сауда жүйелеріне шығардық. Соның арқасында мемлекет пен жұмысшылар алдындағы қарызымызды толық өтедік. Осы жылы жаңа технологиялық линияларды іске қосып, халықаралық сауда рыногына шығуға талпыныс жасадық.
2000 жылы жұмысшыларға еңбек ақысын заттай төлеуден құтылып, толық ақшалай есептесуге қол жеткіздік. Осы жылы негізгі цехтардағы мамандардың орташа айлығы - 20 000 теңгеге, қосымшаларда – 10000 теңге болды. Сондай-ақ өндірісті соңғы үлгідегі технологиялық жабдықтармен жасақтауды қолға алдық. Банктен алған несие қаржының арқасында уақытта бағасы төмен, сапасы жоғары өнім шығару жолында дамыған Европа елдері Швейцария, Германия, Италия, Белгиядан арнайы қондырғылар, станоктар сатып алып іске қостық.
Міне осылай еңбекпен, жетістіктермен, біртіндеп жинаған абыройымен «тар жол тайғақ кешулерден» өтіп ХХІ ғасыр табалдырығын зор үмітпен аттадық.
2005 жылы қараша айының 4-інде қасиетті Ораза айт мерекесі күні Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев іргесі «Ачполиметалл» негізінде қаланып, Кеңес өкіметі тұсында кен бұрғылаудан бірнеше дүркін әлемдік рекорд жасаған, бүгінгі жағдайлардың әсерінен жұмыс орындары тоқтап қалған республикамызда кішіқалалар тізіміне енген Кентау қаласында атбасын тіреді. Президент Кентау трансформатор зауытының да жұмысымен танысып, жұмысшыларымен әңгімелесті. Зауытұжымы емен-жарқын мінезімен ашық пікірлескен Президенттің кісіліктен гөрі кішілікті пір тұтатынынң куәсі болып, қарапайымдылық қасиетіне риза болған.
Цехтарды аралау кезінде қызу еңбек озық технологияны меңгерген зауыт өнімін әлемдік деңгейдегі бәсекелестікке көтеруге ұмтылып жатқан қазақ жастарының талпынысына риза болған Президент табанды еңбектің тамаша үлгісін танығанын айтып,ризашылығын білдірді.Ұжыммен қоштасар сәтінде Президенттің қолымды қысып тұрып «Рахмет бауырым, азамат екенсің» ризалық ниетін естігенде, маңдайымызға Нұрекеңдей көшбасшы біткеніне іштей шүкір дедім» -деп Сайдулла ағынан жарылды.
Әрине, бұл жыл зауыт ұжымы үшін еңбекке деген ынталарын арттырып, жаңа белестерге жетеледі. Арада бір ай өтпей Президент Жарлығымен Сайдулла Қожабаев «Құрмет» орденімен марапатталды. Елім деген ұлы болса, ұлым деген ел болады.
«2006-2007 дылдарда еңбегіміз еселене түсті, 300-ден аса өнім түрлерін шығардық. Тәуелсіз елдер достастығында (ТМД) алғашқылардың бірі болып құрғақ трансформаторды шығаруды қолға алып меңгерген зауыт ұжымы үшін бұл жылдарда жаңа белеске көтерілді. Жаңа өндіріс бөлімдері құрылып, соған сәйкес қосымша жұмыс орындары ашылды. Жалпы ұжымда 2007 жылы мыңнан аса адам еңбек етсе, олардың орташа еңбек ақысы – 65 мың теңгеге жетті. Барлық өнімдер сапасы жағынан Еуропа елдерімен тең деңгейде сұранысқа ие болды.»
Міне осының бәрі ұжымға деген қамқорлықтың тәрбиенің арқасында қалыптасқан тәртіптің нәтижесі деп білемін» - дейді Сәкең.
Зауыт ұжымының көпшілігі қазақ жігіттері. Ғылыми-техникалық мамандықтарға қазақ жастарының сирек баратыны, ауылда өскен жігіттер мен қыздардың өздерін үйреншікті кәсіпке – малщылық пен егіншілік арнайтыны ойландырады. Бұл халқымыздың келешегін тарылтатын жағдай. «Қазақтар техникаға бейімсіз» деген теріс олар елдің ар-намысына тиеді ғой.
Биыл 2008 жылы Оңтүстік Қазақстан облысы мемлекеттік тілге көшті, зауыт ұжымы ресми құжаттар мен іс-қағаздарды мемлекеттік тілде жүргізіп келеді. Тілі мен мәдениеті шалқыған халықтың ғана үні естіліп, даусы шығады емес пе?
Президентіміз 2015 жылы ұлтының саны 20милионға жетуін армандаса, халықтың демографиялық өсіміне үлес қосу мақсатында зауыт басшылары өзгелерге үлгі боларлықтай азаматтық істер атқаруда. Айтар болсақ, зауытта жұмыс істейтін әйелдерге жас босанған кезде, мемлекеттөлейтін жөргек пұлға қоса, ұжым есебінен бір мәрте 50 мың теңге көлемінде жәрдемақы береді.Зауытта тұрғын үй қоры құрылып, ол қордан жас мамандар мен кезектетұрған азаматтарға пәтер бөлінеді. Өткен жылы 17 пәтер берілсе, биылғы жылы 20 пәтер бөлек көзделінуде. Биылғы Құрбан айт мерекесі тұсында Директорлар кеңесінің шешімімен құрастыру цехының жұмысшысы, жасынан жетім өскен Ж. Арысбаевқа екі бөлмелі пәтер тегін берілді.
«Сондай-ақ әкімшілктен бос тұрған жатақхананы сұрап отырмыз,- дейді басшы, - оны өзіміз күрделі жөндеуден өткізіп, зауыт жұмысшыларына балабақша жасамақпыз. Жұмысшыларға арналған тамақ дайындайтын асханамыз да үш ауысымда жұмыс істейді. Бірінші байлық - денсаулық», бұл тұрғыда да темекіден, шараптан, жаман әдеттерден аулақ болуды насихаттап, тәрбие жұмыстарын жүргіземіз. Осыған байланысты темекі тартатындардың жыл қорытындысындағы сыйақысының 2,5 пайызы темекі шекпейтіндерге беріледі деп шешім қабылдадық. Нәтижесінде 400-ден астам адам темекіні тастады.
Мұсылманның бес парызының бірі – бес уақыт намаз оқу болса, оған да мүмкіндіктер жасап, намаз оқитындарға бөлме әзірлеп, ыстық суын, дәрет алатын орындар дайындап, жалақысына 5000 теңге қосып беретін болдық.
Сонымен бірге ертеңгі жас маманға да көңіл бөлеміз. Мектеп бітіруші жастарменжиі байланыс жасап, зауыт өмірімен таныстырып, келешегіне сәт-сапар тілеп, ақыл-кеңесімізді айтып отырамыз. Нәтижесінде соңғы жылдары Кентау, Түркістан қалаларынан 15-20 бала Алматы энергетика және байланыс институтына оқуға түсті. Алда жоспарлар да аз емес. Әлемдегі дамыған елу елдің қатарына қосылу сияқты алдымызға Елбасымызқойған міндетке өз үлесімізді қосу.
Республикамызда түрлі өндіріс орындары күні бүгін зәру болып отырған, кернеуі – 35 – 500 киловаттық трансформаторды ағымдағы жылы неміс технологиясы бойынша шығаруды жоспарлап отырмыз. Осыған байланысты арнайы жабдықтар орнатылған ғимарат салу жұмыстары жүргізілуде. Бұл жоба жүзеге асса 600 адамдық жұмыс орны болмақшы.
Жаңа ғасыр талабына сай өндірісті автоматтыжүйемен басқару бағытында Американың «Оракол» және жапондық «РОТОБО» компанияларымен келісім жүргізілуде. Бұл бағдарламаны іске қосу 300 мың долларға бағаланып отыр.
ДСҰ-ға кіру қарсаңында біздің ұжым бұл салада дүние жүзінде электротехникалық өнімдерді өндіретін мекемелермен бәсекелестікке түсуге сенімді деп ойлаймын. Қазір ИСО (ISO) сапа жүйесі талаптарына сәйкес мамандар компьтерлермен қамтамасыз етілген.
Осы абыройлы іске қол жеткізуіміз аянбай еңбек етіп жүрген іскер азаматтардың арқасы. Олар зауытта 1984 жылы еңбек жолын инженер-технологтан бастап,бүгінде зауыттың бас директорына дейін өскен азаматтар, қалалық маслихаттың депутаты, Кентау қаласының құрметті азаматы Серғазы Нұртазаұлы Күнтуаров, зауыттың атқарушы директоры Әнуар қажы Сәттарұлы Әйтенов, Алматы электромеханикалық зауытының директоры Әбуталип сыпашұлы Құдайбергенов.
«Бүгінгі өмір кешегіге ұқсамайды. Осылай уақыт ағымымен елуге де келіп қалыппыз. Алла қаласа, келержылы зауыттың жарты ғасырлығын тойлаймыз, «Көппен көрген ұлы той ғой», - дейді «Қазтрансформатор» компаниясының Директорлар кеңесінің төрағасы, облыстық мәслихаттың депутаты, елге, дерге, адамға деген аяулы сезім, асыл махабаты бар азамат Сайдулла Қожабаев.
Мұқан Әбдіраман, ҚР Көлік саласының құтметті қызметкері.
«Alageum Electric» (Алагеум Электрик). Қазтрансформатордың қарышты қадамы.// Президент және халық. № 4 (126) 25.01. 2008 ж.
Бүгінде еліне, жеріне жанашыр азаматтарды көріп қуанасың. Сондай азматтардыңі бірі де бірегейі «қазтрансформатор» компаниясы директорлар кеңесінің төрағасы, облыстық мәслихат депупаты Сайдулла Қожабаев десек, артық айтқандық болмас. Сайдулла қазақы қаны бар, ұлттық болмыс-бітімі де ерекше азаматтарымыздың бірі. Айтатын әңгімесі де аз емес.
«Қазтрансформатордың қарышты қадамы»
«Менің бүгінде тоқсанды алқымдаған анам Айжанның жайбарақат осы жасқа келуі тек еңбекқорлықта немесе дұрыс тамақтануда, әлде даланың таза ауасында ғана емес, оны қоршаған қарапайым да, мейірімді жандардың тату-тәттілігінде, ауыз бірлігінде, үлкен әулеттің басы болған қарияға деген қамқорлығында сияқты»-дейді он баланың ортаншысы Сайдулла Ілиясұлы.
Мұхтар Әуезов «Өскен өркен» романын жазу кезінде Оңтүстікке барған сапарында «қарасаң көзің тоймайтын» Кентау қаласын «Қаратау тәжі» деген болатын. Кеңес одағы ыдырап, егеменді еліміз еркіндікке жол ашқан, дегенмен, өтпелі кезеңде «нарықтық экономика» қиындықтарына тап болған сол бір «Қаратау тәжі» - Кентау қаласының құлазып, құлдырап кеткен кезі еді.
Осы тұста «Ачполиметалл» комбинатында жұмыс істеп, бірқатар тәжірибе жинақтаған ел азаматы Сайдулла Қожабаев 1997 жылы жұмысшылармен ақылдасып «Кентау трансформатор зауытының» акциясын сатып алды. Иә, өзімен түйдей жасты, іргетасы 1959 жылы қаланған, сол кезде нарық қыспағына түсіп, төс табаны жерге тиген зауытты қайта көгерту оңай болмады. «Әрқашан қазақ басқадан кем емес екенін көрсеткім келді. Ісіммен дәлелдеуге тырыстым» - дейді Сайдулла Ілиясұлы.
«Сонымен зауыт 1997 жылы құны 207 млн. 627 мың теңге тұратын алғашқы өнімдер шығарып, бір жұмысшыға орта есеппен 7 мың теңгеге жететін еңбекақы, оның өзін заттай түрінде зорға төледік. 1998 жылы зауыт 282 млн. 240 теңгенің өнімдерін шығарды. Ал, 1999 жылы банкрот болған Алматы электротехникалықзауытының фонд биржасынан мемлекеттік пакетін алып, Кентау трансформатор зауытымен біріктіріп «Қазтрансформатор» компаниясын құрдық. Осы кезде Алматы электромеханикалық зауытының жұмысшыларына, сондай-ақ коммуналдық байланыс жүйелеріне Кентау зауытының қарызы 90 млн. теңгенің үстінде болатын. Бірлескен іс-әрекеттің нәтижесінде аяқталмаған жұмыстарды бітіріп, сапалы өнімдерді сауда жүйелеріне шығардық. Соның арқасында мемлекет пен жұмысшылар алдындағы қарызымызды толық өтедік. Осы жылы жаңа технологиялық линияларды іске қосып, халықаралық сауда рыногына шығуға талпыныс жасадық.
2000 жылы жұмысшыларға еңбек ақысын заттай төлеуден құтылып, толық ақшалай есептесуге қол жеткіздік. Осы жылы негізгі цехтардағы мамандардың орташа айлығы - 20 000 теңгеге, қосымшаларда – 10000 теңге болды. Сондай-ақ өндірісті соңғы үлгідегі технологиялық жабдықтармен жасақтауды қолға алдық. Банктен алған несие қаржының арқасында уақытта бағасы төмен, сапасы жоғары өнім шығару жолында дамыған Европа елдері Швейцария, Германия, Италия, Белгиядан арнайы қондырғылар, станоктар сатып алып іске қостық.
Міне осылай еңбекпен, жетістіктермен, біртіндеп жинаған абыройымен «тар жол тайғақ кешулерден» өтіп ХХІ ғасыр табалдырығын зор үмітпен аттадық.
2005 жылы қараша айының 4-інде қасиетті Ораза айт мерекесі күні Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев іргесі «Ачполиметалл» негізінде қаланып, Кеңес өкіметі тұсында кен бұрғылаудан бірнеше дүркін әлемдік рекорд жасаған, бүгінгі жағдайлардың әсерінен жұмыс орындары тоқтап қалған республикамызда кішіқалалар тізіміне енген Кентау қаласында атбасын тіреді. Президент Кентау трансформатор зауытының да жұмысымен танысып, жұмысшыларымен әңгімелесті. Зауытұжымы емен-жарқын мінезімен ашық пікірлескен Президенттің кісіліктен гөрі кішілікті пір тұтатынынң куәсі болып, қарапайымдылық қасиетіне риза болған.
Цехтарды аралау кезінде қызу еңбек озық технологияны меңгерген зауыт өнімін әлемдік деңгейдегі бәсекелестікке көтеруге ұмтылып жатқан қазақ жастарының талпынысына риза болған Президент табанды еңбектің тамаша үлгісін танығанын айтып,ризашылығын білдірді.Ұжыммен қоштасар сәтінде Президенттің қолымды қысып тұрып «Рахмет бауырым, азамат екенсің» ризалық ниетін естігенде, маңдайымызға Нұрекеңдей көшбасшы біткеніне іштей шүкір дедім» -деп Сайдулла ағынан жарылды.
Әрине, бұл жыл зауыт ұжымы үшін еңбекке деген ынталарын арттырып, жаңа белестерге жетеледі. Арада бір ай өтпей Президент Жарлығымен Сайдулла Қожабаев «Құрмет» орденімен марапатталды. Елім деген ұлы болса, ұлым деген ел болады.
«2006-2007 дылдарда еңбегіміз еселене түсті, 300-ден аса өнім түрлерін шығардық. Тәуелсіз елдер достастығында (ТМД) алғашқылардың бірі болып құрғақ трансформаторды шығаруды қолға алып меңгерген зауыт ұжымы үшін бұл жылдарда жаңа белеске көтерілді. Жаңа өндіріс бөлімдері құрылып, соған сәйкес қосымша жұмыс орындары ашылды. Жалпы ұжымда 2007 жылы мыңнан аса адам еңбек етсе, олардың орташа еңбек ақысы – 65 мың теңгеге жетті. Барлық өнімдер сапасы жағынан Еуропа елдерімен тең деңгейде сұранысқа ие болды.»
Міне осының бәрі ұжымға деген қамқорлықтың тәрбиенің арқасында қалыптасқан тәртіптің нәтижесі деп білемін» - дейді Сәкең.
Зауыт ұжымының көпшілігі қазақ жігіттері. Ғылыми-техникалық мамандықтарға қазақ жастарының сирек баратыны, ауылда өскен жігіттер мен қыздардың өздерін үйреншікті кәсіпке – малщылық пен егіншілік арнайтыны ойландырады. Бұл халқымыздың келешегін тарылтатын жағдай. «Қазақтар техникаға бейімсіз» деген теріс олар елдің ар-намысына тиеді ғой.
Биыл 2008 жылы Оңтүстік Қазақстан облысы мемлекеттік тілге көшті, зауыт ұжымы ресми құжаттар мен іс-қағаздарды мемлекеттік тілде жүргізіп келеді. Тілі мен мәдениеті шалқыған халықтың ғана үні естіліп, даусы шығады емес пе?
Президентіміз 2015 жылы ұлтының саны 20милионға жетуін армандаса, халықтың демографиялық өсіміне үлес қосу мақсатында зауыт басшылары өзгелерге үлгі боларлықтай азаматтық істер атқаруда. Айтар болсақ, зауытта жұмыс істейтін әйелдерге жас босанған кезде, мемлекеттөлейтін жөргек пұлға қоса, ұжым есебінен бір мәрте 50 мың теңге көлемінде жәрдемақы береді.Зауытта тұрғын үй қоры құрылып, ол қордан жас мамандар мен кезектетұрған азаматтарға пәтер бөлінеді. Өткен жылы 17 пәтер берілсе, биылғы жылы 20 пәтер бөлек көзделінуде. Биылғы Құрбан айт мерекесі тұсында Директорлар кеңесінің шешімімен құрастыру цехының жұмысшысы, жасынан жетім өскен Ж. Арысбаевқа екі бөлмелі пәтер тегін берілді.
«Сондай-ақ әкімшілктен бос тұрған жатақхананы сұрап отырмыз,- дейді басшы, - оны өзіміз күрделі жөндеуден өткізіп, зауыт жұмысшыларына балабақша жасамақпыз. Жұмысшыларға арналған тамақ дайындайтын асханамыз да үш ауысымда жұмыс істейді. Бірінші байлық - денсаулық», бұл тұрғыда да темекіден, шараптан, жаман әдеттерден аулақ болуды насихаттап, тәрбие жұмыстарын жүргіземіз. Осыған байланысты темекі тартатындардың жыл қорытындысындағы сыйақысының 2,5 пайызы темекі шекпейтіндерге беріледі деп шешім қабылдадық. Нәтижесінде 400-ден астам адам темекіні тастады.
Мұсылманның бес парызының бірі – бес уақыт намаз оқу болса, оған да мүмкіндіктер жасап, намаз оқитындарға бөлме әзірлеп, ыстық суын, дәрет алатын орындар дайындап, жалақысына 5000 теңге қосып беретін болдық.
Сонымен бірге ертеңгі жас маманға да көңіл бөлеміз. Мектеп бітіруші жастарменжиі байланыс жасап, зауыт өмірімен таныстырып, келешегіне сәт-сапар тілеп, ақыл-кеңесімізді айтып отырамыз. Нәтижесінде соңғы жылдары Кентау, Түркістан қалаларынан 15-20 бала Алматы энергетика және байланыс институтына оқуға түсті. Алда жоспарлар да аз емес. Әлемдегі дамыған елу елдің қатарына қосылу сияқты алдымызға Елбасымызқойған міндетке өз үлесімізді қосу.
Республикамызда түрлі өндіріс орындары күні бүгін зәру болып отырған, кернеуі – 35 – 500 киловаттық трансформаторды ағымдағы жылы неміс технологиясы бойынша шығаруды жоспарлап отырмыз. Осыған байланысты арнайы жабдықтар орнатылған ғимарат салу жұмыстары жүргізілуде. Бұл жоба жүзеге асса 600 адамдық жұмыс орны болмақшы.
Жаңа ғасыр талабына сай өндірісті автоматтыжүйемен басқару бағытында Американың «Оракол» және жапондық «РОТОБО» компанияларымен келісім жүргізілуде. Бұл бағдарламаны іске қосу 300 мың долларға бағаланып отыр.
ДСҰ-ға кіру қарсаңында біздің ұжым бұл салада дүние жүзінде электротехникалық өнімдерді өндіретін мекемелермен бәсекелестікке түсуге сенімді деп ойлаймын. Қазір ИСО (ISO) сапа жүйесі талаптарына сәйкес мамандар компьтерлермен қамтамасыз етілген.
Осы абыройлы іске қол жеткізуіміз аянбай еңбек етіп жүрген іскер азаматтардың арқасы. Олар зауытта 1984 жылы еңбек жолын инженер-технологтан бастап,бүгінде зауыттың бас директорына дейін өскен азаматтар, қалалық маслихаттың депутаты, Кентау қаласының құрметті азаматы Серғазы Нұртазаұлы Күнтуаров, зауыттың атқарушы директоры Әнуар қажы Сәттарұлы Әйтенов, Алматы электромеханикалық зауытының директоры Әбуталип сыпашұлы Құдайбергенов.
«Бүгінгі өмір кешегіге ұқсамайды. Осылай уақыт ағымымен елуге де келіп қалыппыз. Алла қаласа, келержылы зауыттың жарты ғасырлығын тойлаймыз, «Көппен көрген ұлы той ғой», - дейді «Қазтрансформатор» компаниясының Директорлар кеңесінің төрағасы, облыстық мәслихаттың депутаты, елге, дерге, адамға деген аяулы сезім, асыл махабаты бар азамат Сайдулла Қожабаев.
Мұқан Әбдіраман, ҚР Көлік саласының құтметті қызметкері.
«Alageum Electric» (Алагеум Электрик). Қазтрансформатордың қарышты қадамы.// Президент және халық. № 4 (126) 25.01. 2008 ж.