Катен Бақытбек. Заманға сай құралдарды пайдалану.// 09.06.2008
http://expert.ru/kazakhstan/2008/23/katen/

«Экологиялық мәселелерді шешуде әлемдік тәжірибені белсенді пайдалануға бізге тиімді басқарудың жоқтығы кедергі келтіріп отыр» деп есептейді NAI Kazakhstan Aristan басқарушы серіктесі Бақытбек Катен.

– Құрылыс пен экология мәселелері бір-бірімен қаншалықты тығыз байланысты? 

– Қаланы жобалау мәселесі анағұрлым маңызды мәселе. Яғни, Кеңес Одағы дәуіріндегідей архитектуралық жобалау ғана емес, бүкіл әлемде қабылданған экологиялық нормаларды, халықаралық келісімдерді есепке ала отырып, кешенді жобалауды айтып отырмын. Бұл жаңа дәуірдің талап етіп отырған нормалары, мысалы, қаладағы көлік саны және т.б. Әлемде осы тәріздес жаңа нормаларды есепке алып, салынып жатқан қалалар бар. Бұл, әсіресе, Қытайда қарқынды дамып келеді, Қытайдың аралдарында, мемлекетінің өзінде де бұрынғы қалаларға ұқсамайтын, мүлде жаңаша салынып жатқан қалалар бар.  Соғыстан кейін, қалаларды жобалаудың берлиндік үлгісі – төменгі қабатты үйлер, кең даңғылдар, жоспары – тік, бытыраңқы салынған үйлер болды. Ақпараттық ағымды қаланың ішіне шоғырландырып, көк тіреген үйлер салатын  американдық үлгі бар. Бұның бәрі экологияға әсер етеді. Қазіргі кезде, жаңа, жоспарлаудың заманға сай үлгілері бар, соларды пайдалану керек. Гонконг, Сингапур тәрізді сәтті қалаларды салуға қатысқан мамандарды шақырып, солардың тәжірибесімен бөлісу керек. Өйткені, бұл архитекторлар мен құрылысшылар үй құрылысы кезінде қаланың биіктігін жобалаудан ғимараттар, аудандар арасындағы арақашықтыққа дейін ең жаңа технологияларды пайдаланады, сондықтан осындай қалада тұрған ыңғайлы болмақ.  

– Десек те, Алматы салынып қойған қала. Кез келген жағдайда, қаланың орталығындағы жолдар мен магистральдарды бір жағынан, өзгерту қиынға соғады, екінші жағынан, көлік жүктемесін қалай да болса азайту керек қой...  

– Қала орталығындағы көлік ағынын дұрыс жобалауды қалай жүзеге асыруға болады? Лондонда, лондондық Ситидегідей қалаға кіргізбеу керек. Адамдардың негізгі бөлігін қоғамдық көлікке отырғызып, қоғамдық көліктерді анағұрлым өркениетке сай, халық үшін анағұрлым жайлы етіп өзгерту керек. Еуропа мемлекеттерінің көбінде, өзінің жеке көлігін пайдаланудың машақаты көп, қаржылық тұрғыдан алып қарағанда да сондай. Сондықтан халық қоғамдық көлікпен жүреді, бұл танымал адамдарға, олардың мәртебесіне нұқсан келтірмейді.  

– Тағы қандай фактілер есепке алынуы тиіс?

– Қадірі кеткен сөз болса да, айтайын, экологиялық таза құрылыс материалдарын пайдаланған жөн. Іргестасын қалаудан басталады. Мінеки, мысалы, пайдаланатын материалдың жалпы санының 30–50%-ы темірбетон болып табылады. Темірбетон (арматура массасы да, химиялық заттар да) улы заттар бөліп шығарады. Бұнда әңгіме қала қызметтерінің құрылыс материалдарының белгілі бір түрін пайдаланудың ерекше нормаларын ұсынуы туралы болмақ. Олар, тіпті, шетелде өндірілсе де осындай талап қою керек, өйткені Қазақстанда құрылыс материалдарының көбі өндірілмейді. Яғни, мемлекетке кіргізуге болатын құрылыс материалдарының тізімін жасау қажет немесе экологияны ластағаны үшін қосыша төлем енгізу керек, не болмаса, Астанадағы  «Транспорт Тауэр» зәулім ғимаратында өрт шыққаннан кейін алюкобондты мемлекет шекарасына кіргізуге тыйым салғандай, басқа да зиянды құрылыс материалдарын кіргізуге тыйым салу керек. Қазіргі кезде пайдаланып жатқан құрылыс материалдарының көп бөлігі ертеңгі күні біз үшін экологиялық мәселеге айналады. Өйткені, олардың көбі тез тозады, оларды қаланың қоқыс тастайтын жеріне апарып тастайды, сапасыз пластик, металл және т.б. пайдаланып жатқандықтан, қоқыс тастайтын жерде аса көп улы заттар жиналады. 

– Алматыда экологиялық мәселелерді шешудің заманға сай шешімі жоқ па?  

– Шындығында да жоқ. Қазақстан – бай мемлекет, желілерді жаңартуға, жаңа жол төсеуге, көпірлерді кеңейтуге күші жетеді. Бірақ, өкінішке орай, бұл мәселелерді шешу барысында технологиялық тиімді жолдар іздестірілмейді, әрине, бұл реніш тудырады. Алматыда қолданыстағы сумен қамтамасыз ету желілері бойынша судың көп бөлігі шығынға ұшырап жатыр, құбырларды ауыстыру керек. Бұл құбырларды соңғы үш-төрт онжылдық бойы қолданылған құбырларға ауыстырып қоя салады. Бірақ, бізде ақша болса, бай мемлекет болсақ, дұрысын, ең жаңасын, ең қымбатын қоюға болады ғой. Пәлсапамыз бен шешіміміз – «ең үздігін пайдалану» болуы тиіс. 

Катен Бақытбек. Заманға сай құралдарды пайдалану.// 09.06.2008
http://expert.ru/kazakhstan/2008/23/katen/