Катен Бақытбек.// 2006 жылғы шілде айындағы сұхбат. http://www.optimist.kz/page.php?page_id=326&lang=1&parent_id=13

Бақытбек Катен, Вице Президент, IDMC (Investment Development Management Corporation) Стратегиялық даму департаменті, 2006 жылғы шілде айындағы сұхбат.

Бақытбек Катен, Вице Президент, IDMC (Investment Development Management Corporation) Стратегиялық даму департаменті

2006 жылғы шілде айындағы сұхбат.

Саламатсыз ба, Бақытбек. Біздің оқырмандарымызға өзіңіз жайлы, өзіңіздің қоғамдық қызметіңіз жайлы (менің білуімше, қазір Сіз ProMen 2005 Қазақстанның жобалық жас менеджерлер қауымдастығының тең құрылтайшысы әрі президентісіз) айтып берсеңіз...  

2004 жылдан қазірге дейін "Almaty Trends" зияткерлік жастар клубы басқармасының мүшесі.

2003-2004 жж. шетелде оқитын KazJASTAR Қазақстандық студенттер қауымдастығының тең құрылтайшысы әрі президенті.

1999-2003 жж. Орта-шығыс техникалық университеті халықаралық қатынастар комитетінің халықаралық Eurasia студенттер клубының меңгерушісі.

2001-2003 жж. Бүкіләлемдік мұнайшы инженерлер қоғамы студенттік қанатының мүшесі болыпсыз... Бәлкім, өзіңіз толықтырарсыз?

Саламатсыз ба, Дина. Осындай сұхбат беруге мүмкіндік жасағаныңыз үшін алғыс білдіремін. 

Өкінішке орай, қазіргі кезде 2-3 жыл бұрынғыдай қоғамдық істерге назар аудару мен үшін қиын. Алайда, мен «адамды адам ететін, ең алдымен, сол адамның өзі үшін, сондай-ақ басқалар үшін жасаған іс-әрекеттері» екендігін түсінемін, сондықтан да қоғамдық қызметке әрдайым үлесімді қосуға тырысамын. Мысалы, Қазақстанның өзге қалаларынан Алматының ЖОО-на оқуға келетін қыздар үшін өз қаражаты есебінен жатақхана салған кәсіпкерлердің бірі болу бақыты маған бұйырды. Бұл қайырымдылық акциясы болғандықтан, жатақханаға жұмсалған қаражаттың орны толтырылмайды. Акция Іскерлік кәсіпкерлер қауымдастығы деген айтарлықтай ұйымға айналды. Құрылтайшы достарым қоғамымыз үшін әлі талай игі бастамалар көтереді деген үміттемін. Аталмыш акцияға қатысуға ұсыныс жасаған кезде жастардың аскетикалық икемділігі мен шынайылығы мені таңқалдырды. Бұл кез келген тамаша поэзиядан да күшті шабыттандырады екен. 

Қазір «девелоперлік қызмет» деген ұғым едәуір кең тараған, тіпті сәнге айналған ұғым болды. Осы ұғымды жетік түсінбейтін оқырмандарымызға девелоперліктің не екендігін түсіндіріп бересіз бе?  

Девелопмент – тура мағынасында даму дегенді білдіреді. Соған сәйкес,  девелопмент немесе девелоперлік (кейінгісі жаргон болып табылады) жылжымайтын мүлік объектілерін дамыту жөніндегі қызмет болып табылады. Одан да жеңілірек түсіндіретін болсақ, девелопмент – бұл жер телімін немесе басқа бір объектіні (дүкен, тұрғын үй, әкімшілік ғимарат) сатып алып, сатып алған бағасынан артық бағамен қайта сататын бизнесмені, компаниясы (девелопер) бар бизнес түрі болып табылады.  Сонымен бірге, девелоперді көбінесе, объектіге белгілі бір өзгерістер (қайта құрылымдайды немесе құрылыс салады) енгізіп, сол арқылы объектіні сатқан кезде қосымша құн қосып сатады деп түсінеді. Дегенмен, қорытынды мақсат ретінде пайданы бұндай өзгерістер енгізбей-ақ алуға болады. 

Кейбір жағдайларда эскизді жобаны немесе құрылысты бастауға рұқсат беру құжаттамасын алғаннан кейін (бұл, шамамен 6 айдан 1 жылға дейін созылады) толық жобаны сатуға да болады. Жобаның бұл кездегі фазасын предевелопмент фазасы деп атауға болады. Көптеген стратегиялық инвесторлар үшін девелопмент болашақта қалаған табысыңды әкелетін, алайда профильді бизнес болып табылмаса, олар жобаның жүйелі тәуекелі барынша төмендегеннен кейін ғана сатып алуды жөн көреді. Яғни, жоба келісіліп, құрылыс салуға рұқсат алынып, қорытынды аудан бойынша нақты сандар мәлім болып, соған сәйкес, жобаның қорытынды рентабельді сандары мен жобадан түсетін түсімнің көлемі мәлім болғаннан кейін ғана. Жоба «таза жер телімі» мен эскизді жобасы күйінде сатылған жағдайда, девелопер идеясын сатты деп айтылады. Бұның бәрі оңай емес екендігін түсіну керек. Девелопмент – бизнестің анағұрлым табысты, бірақ қауіптілігі жоғары түрінің бірі болып табылады. Жобаның бастапқы деңгейінен бастап, аяғына дейін ойда болмаған факторлар азаймайды. Құрылысы біткен үйдің бірнеше айлар бойы сатылмай жатқандығын естіп жатамыз. Оған кез келген нәрсе себеп бола алады, бірақ ең бастысы – бұл факт барлық жобаның тағдырына септігін тигізуі мүмкін. Идеясын сатқан адамдардың өздері бұған дейін девелопментті даналықпен жобалау, кредиторлармен, сатып алушылармен, билік органдарымен, мердігер ұйымдармен қысылтаяң келіссөздер жүргізу, миллиондаған доллардың айналасында даулы мәселе болып жатқанда пайда болатын кедергілерді, дау-жанжалдарды шешу, шешім қабылдау, үнемі ойда болмаған жағдайлардың шешімін табу, бір жобаның басынан аяғына дейін (жоба 6 айдан 4 жылға дейін созылады) жүздеген кездесулер өткізіп, үнемі бір жобадан көзіңді алмай, шиеленісте жүру тәрізді қиындықтарды басынан өткереді.  
Бақытбек, компанияңыздың немен айналысатынын және жеке алғанда, сіздің қызметтік міндеттеріңізге не кіретінін қысқаша айтып өтсеңіз... 

Біздің IDMC (Investment Development Management Corporation) компаниямыз жылжымайтын мүлік девелопментінің барлық бағыттарындағы жобаларын дамытумен айналысады. Бұл – ҚР анағұрлым дамып келе жатқан қалалары мен шетелде тұрғын үй кешендерінің құрылысын салу, көлемдері әртүрлі сауда-ойын-сауық орталықтарын, қонақүйлер, қойма кешендерін, бизнес орталықтарын салу және басқару.  

Менің міндетім – компанияның ішкі және сыртқы дамуын қамтамасыз ету (үйлестірілген көрсеткіштер жүйесіне сай келсе, даму көрсеткіштерін арттыру) болып табылады. 

Ішкі даму немесе компанияның корпоративті дамуы жобасында біз жобаларды басқарудың жүйесін және жеке технологияларын дамытумен айналысамыз. Компанияның мәні – үнемі болатын табысты жобалардың бастамасы мен оларды сату (басқару) болып табылады. Сондықтан да компанияның бүкіл қызметінде, құрылымында жобаларды анағұрлым тиімді басқаруға мүмкіндік беретін нысан болуы тиіс. Ғылым тілінде ұйымдастыру құрылымының бұл түрі «жобалық-бағыттық күрделі матрицалық құрылым» деп аталады. Оның ең басты ерекшелігі – жобаның аясында компания бастығының лауазымын атқаратын адам сол жобаның жобалық менеджеріне (жоба бастығы) бағынатын атқарушы болуы мүмкін, ал бастығы орта топтағы менеджер болуы мүмкін. Бұл барлық қызметтерді орындау мерзімінде ғана әрекет етеді,  уақытша құрылған комиссияға қатысу тәрізді болып көрінуі мүмкін. 

Жоба түсінігінде бұл жобаны толық сатқанға дейінгі кезеңді білдіреді. Біздің еліміз үшін бұл шамалы стандартты емес басқару нысаны, ал жалпы әлемде бұл алдыңғы қатарлы басқару нысаны болып табылады. Бүгінгі таңда, біз ұйымның өмірлік циклінің жобаларды орындау циклдерінің жиынтығына тең екендігін анық түсіндік және анықтадық. Осыған сәйкес, компанияның бүкіл жұмысы мен орындалу кестесін және ресурстарын әрбір жобаға сәйкес жобалау қажет. Жұмыс барысында біз жобаны сағат сайын көріп, басқарып отыруға мүмкіндік беретін бағдарламалық қамтамасыз етуді пайдаланамыз. Біз жобаларымызды бүкіл халықтың, қызметкерлердің түсінуіне оңай болатындай форматта жобалаймыз. Компанияның топ менеджерлері мен акционерлері «әрбір жеке жұмыстың орындалу кезеңі мен қорытындысы туралы» ақпаратты көру мүмкіндігіне ие. Бұл біздің бір жобаға шамамен қанша қаржы жұмсайтындығымызды және қанша пайда көретінімізді алғашқыда-ақ білуге, сағат сайын жобаны тікелей басқаруға және туындаған мәселелерді шұғыл түрде шешуге, ең бастысы «ұмытып кетіппіз» немесе «бұны есепке алмаппыз» деген сылтауларды болдырмауға мүмкіндік береді.
Әрбір жобадан жеке адамның, жобалық команда мүшесінің қанша ақша табатынын білуге мүмкіндік береді. Бірақ, бұл мәселе біздің адамзат ресурстарын басқару саясатымызға қатысты. Біздің компаниямызда кез келген адам өзінің «мансабын жасап», «күшті ақша» таба алады. Бұл біздің компаниямыздың ерекше белгісі екендігін атап өткім келеді, біз бұған басшылығымыздың дамуға деген айқындылығы мен оның жомарттығының арқасында қол жеткіздік.  
Сыртқы дамуға келетін болсақ, бұған предевелопменттің үнемі жаңа жобаларды (жер телімдері, жылжымайтын объектілер) іздеу, нарықтық мүмкіндіктерді зерттеу, компанияның стратегиясын әзірлеу, жылжымайтын мүліктің әртүрлі бағыттарын дамыту, бизнес жобалау, қаржыландыруды іздеу және капитал нарығындағы келіссөздер, стратегиялық инвесторлар нарығы үшін жоба бойынша презентациялық ақпарат пен коммерциялық ұсыныстар даярлау, ықтимал жалдаушыларды (желілік компаниялар) іздеу және олармен келіссөз жүргізу, жобалау жұмыстары бойынша тендер өткізу, үкімет органдарымен келіссөздер жүргізу, жұмыс жасау, рұқсат алу, жобалау презентацияларын әзірлеу, инвестициялық сатылымдарды даярлау және сату тәрізді фазалар енеді.

Катен Бақытбек.// 2006 жылғы шілде айындағы сұхбат. http://www.optimist.kz/page.php?page_id=326&lang=1&parent_id=13