Қуанбай Олжас. Жыраулар толғауымен рухын шыңдаған.// Ұлт болмысы. №8(10) тамыз 2012
Сөзіне қарап иесін таныған қазақтың тарихында жұрт алдында көсіліп сөйлеген талай ақылдың кені, би-шешеннің теңі болған жастарды білеміз. Ал, бүгінгі күнгі жастардың арасынан мынадай сөзге шешен, ойы орамды, жыраулардың тілімен сөйлейтін жас жігітті бірінші көруім. Әрине, бұл жақсылықтың нышаны. Қазақтың қайыруға келмейтін шұбар тілі бар, рухы әлсіз жеткіншектерін осы Олжастай асқақ рухты, алғыр азаматтары үлгі болып, соңынан ертері хақ. Әрбір сөзіне жыраулардың арынды жырларын тұздықтап қосып сөйлегені мені еріксіз таңғалдырды. Тіпті, сол жыраулардың жырларын таңды-таңға ұрып жатқа айтудан да жалығар емес. Олжас Бекенұлы қарапайым отбасында тәрбие алып өскен бала. «Негізгі тәлімгерлерім - анам мен қазақ жазушыларының туындылары» дейді. Алматы қаласындағы Абай атындағы ҚР дарынды балаларға арналған арнайы мектептің дарынды түлектерінің бірі. Олжас 11 сыныпта оқып жүріп, «Қазақ тілі мен жапон тілдеріндегі септік жалғауларының ұқсастықтары мен айырмашылықтары» атты тақырыпта республикалық ғылыми жобаны жоғары дәрежеде қорғап, мемлекеттік грантты жеңіп алды.
Жапон тіліне деген қызығушылықпен қатар өз ана тілінің де мерейін үстем етуді армандаған жеткіншектің бұл ғалымлар қауымын таңғалдырған алғашқы жетістіктерінің бірі болды. Сол арманынның жетегінде жүріп ол 2007-2011 жылдары аралығында өл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университетінің Шығыстану факультетінің жапон тілі және шығыстанушы мамандығын ойдағыдай аяқтады. Сегіз қырлы өнерді игеруді мақсат еткен Олжас мектеп қабырғасында жүріп 2002 республикалық «Балақай» радио байқауына қатысып лауреат атанды.
2009 жылы жапон тілін жақсы меңгергендігі үшін Қазақ-Жапон орталығының арнайы сертификатына ие болды. Бүгінде Олжас кәріс, ағылшын тілдерін қосымша игеруде. Бекболат Тілеуханды өзіне үлгі тұтатын Олжастың адам жанын рухани биіктікке жетелейтін өлеңқұмарлығы мен білімдарлығы өзге де қазақ балаларына үлгі болары хақ. Біз журналымыздың осы санында оның қаламынан өрбіген мақалаларының бірін ұсынып отырмыз.
Жыраулар толғауымен рухын шыңдаған
«Мемлекет тұтас бір физикалық дене, ал, экономика мен мәдениет – оның азығы, қаржы – қан тамыры», – деп Юлиан Тувим бекер айтпаса керек. Әлбетте, бардың бағасын беріп, жоқты жұттан жұлып алар экономика заңы қай елді болмасын тасты сығып май шығаруға, есекті баптап тай шығаруға бейімдейді емес пе. Иә, дәл осы тұста Холмздың мына сөзі менің ой орамдарыма еріксіз келеді екен: «Бұл әлемде ең бастысы – біздің қай жерде тұрғанымыз емес, қандай бағытта жылжып бара жатқанымыз». Өз кезегінде бірнеше жылдар желісінде экономика «сыныбында» жаңа қабылданған Қазақ елі «парталас» азулы алыс–жақын көршілерімен терезесі теңесіп әл–фуқат портфелін «бестік бағаға» толтырып үлгерді. Әлі де толтыра бермек. Талай тар жол, тайғақ кешуден сабақ алып, бодандықтан басын көтерген еліміз Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясын жасады. Жылдар шапанын сүйретіп кетіп жатса, мақсаттарымызға жетіп жатармыз. Қайран балаларымыз құр мен дуадақтай шөлді білетін, қарға мен құзғындай елді білетін ұрпақтан еді...Уақыттың өтісімен «бас» пен «жамбас» көрсе жеуді білетін «қорқау қасқырлар» да табылып жатады емес пе... Ол да заман айнасы, уақыт бейнесі шығар. Алайда, жұмылған жұдырық болып ХХІ ғасырды Қазақ мемлекетінің тасын өрге домалататын тонның ішкі бауындай берекеміз жарасқан ел болайық деген мұқалмас жігер, тау шығар талпыныс кімді болмасын таңқалдырып жатыр. Баянды ғұмырын енді бастап, буыны бекіп келе жатқан еліміздің өткен белесі артта қалса, асар асуы алыстан қол бұлғайды. Бұл, әрине, қиыны мен қызығы қатар қайнаған елдің әл–ауқаты – экономика саласы екені түсінікті. Экономика?! Иә,иә, дәл өзі. Бұл бір негізі, ұлтқа да, нәсілге де қарамайтын, өзімен дұрыс шұғылданбағанды аямайтын, жіпке байланбайтын «безбүйрек» құбылыс. Әлбетте солай. Ол тіпті әрқайсымыздың жанұйядағы жағдайымыз бен көңіл күйімізді пернесіне айналғаны қашан... «Перне» қалай ойнаса, біз солай «ән» салатын болдық... Жер әлемдегі барша халықты өз ығына жығып, дамудың тұрағы, қаржының бұлағы болған экономика қателікті кешірмейтін сала. Міне, сол себепті «асау тұлпар» экономиканың басына «ноқта» салып, қанаты пыраққа мініп шарықтау үшін аз уақытта дамудың өзіндік ерекшеліктерін көрсеткен АСЕАН елдерінің ішіндегі Малайзия, Корея, Сингапур сияқты елдерден үйренеріміз көп. Жастарын әлемнің алдыңғы қатарлы оқу орындарында біліммен сусындатып, Отанының дамына өлшеусіз үлес қосқан осы елдер, біздей «жаңа құрылған» мемлекетке таптырмас үлгі болары сөзсіз. Үлгіден үйреніп, үйреткенді ұят санамай сананы нарыққа тәрбиелеп, пейілімізді адалдыққа жетелеуіміз керек. Себебі, шынайылық – нарық тәрбиешісі. Нарық – мемлекет иммунитеті. Әр азамат осы қағидаларды үнемі сақтаған болар болса асы адал боп, берекесі артады, «қорқау қасқырлардың» кебін киіп, аққу шортан һәм шаянның трагедиясы орын алмайды...Жапондарша айтар болсақ, әркім өз ісінің шебері болуға ұмтылып, «бақшасына бас сұқпасақ» жұмысымыз сапалы, ісіміз нәтижелі болатын еді. Сонда ғана біз елімізге қажетті, сапалы маман бола аламыз. Мысалыға, Жапониядағы әр азаматтың санасына қалыптасқаны соншалықты, олар өз ісінің майталманы болып, өзгенің ісіне соншалықты құрмет көрсету этикетіне дейін жеткен. Сол сана–сезім оларды әлем таныған Жапония, ілем мойындаған сапаға әкелді. Ал, сапа–өз кезегінде сарқылмас азық, таудай бедел сыйлады. «Әлбетте, үйренеріміз көп–ақ», –деп қайырамыз осындайда... «Өз қазанында қайнап, сорпа суымен бал татыған» заман келмеске кеткелі қашан... Қалай десек те, өзгенің өлшемін қабылдап өкшелей даму ұраны тұрғанда, әлемдік рейтингте бізді көрсе жүрегін қолына ұстап қашатын да шығар. Солардың бәрінде «бағын сынаған» еліміз топты жарып толғай атануы үшін ойдағыны іске асырып жатыр. Дегенмен, адам потенциалына баса назар аударылуы керек. Жапондарша айтар болсақ, «адамның қуаты күшінде емес, миында», – демекші пайдалы ғылым, сапалы нәтиже шығарайық. Тарихпен де тай құлындай тебісіп өскен, көпті көріп, көнекөз болған данышпан халқымыз бағзы заманнан бері қазіргі экономиканың ата–бабасымен дәм–тұзы жарасып келгелі қай заман. Сондықтан, Жұбан атамыз айтқандай «мәңгі өлмеске тірілген» халқымыз, нарықтың нар түйесін ерттеп мініп, қаржының зүбаржат қара қонжығын күшік қылатын заман әлі туады!
Байлықтың белшесінде отыру бешенесіне жазылған еліміздің болашағы баянды болып, ұзағынан сүйсіндірсін дейік, құрметті ағайын!
Олжас Қуанбай
Қуанбай Олжас. Жыраулар толғауымен рухын шыңдаған.// Ұлт болмысы. №8(10) тамыз 2012
Сканерден өткізілген нұсқасы
